Plantar Fasiit (Topuk Dikeni) Nedir?
Plantar fasiit, yetişkinlerde kronik topuk ağrısının en yaygın nedenidir ve hem genç aktif hastaları hem de yaşlı hareketsiz bireyleri etkiler. Kalkaneusun medial tüberkülünün başlangıcındaki plantar fasyanın tekrarlayan stresinden kaynaklanır ve sıklıkla gastroknemius gerginliği ile ilişkilidir.
Plantar Fasiit (Topuk Dikeni) Sebepleri Nelerdir?
Koşucularda ve askeri personelde görüldüğü gibi aşırı kullanıma bağlı olabileceği gibi, kilolu, hareketsiz bireylerde ve uzun süre ayakta kalanlarda görüldüğü gibi aşırı yüklenmeye bağlı da olabilir. Ayrıca yapısal ayak deformiteleri olan bireylerde daha sık görülür. Çoğunlukla tek taraflıdır, ancak hastaların üçte birinde iki taraflıdır.
Plantar Fasiit (Topuk Dikeni) Semptomlar Nelerdir?
En sık görülen semptom, sabah ilk adım atıldığında veya dinlenme dönemlerinden sonra en kötü olan, ağrılı plantar topuk ağrısıdır.
Plantar Fasiit (Topuk Dikeni) Tanı Nasıl Konur?
Tanı, kalkaneusun medial tüberkülünün plantar fasyasının başlangıcında noktasal hassasiyet ile doğrulanır. Hassasiyeti ortaya çıkarmak için plantar fasya ve kalkaneustaki kökeni palpe edilmelidir. Ayak bileğinin hareket açıklığı diz fleksiyonda ve ekstansiyondayken değerlendirilmelidir.Diz ekstansiyondayken 10 dereceden az dorsifleksiyon veya diz fleksiyonda ve ekstansiyonda dorsifleksiyon arasında 10 dereceden fazla fark gastrocnemius ekinus belirtileridir (yani pozitif Silverskiold testi).
Röntgen incelemesinde; Topuk dikeni (mahmuz şekilli kemik çıkıntısı), topuk kordonunun kronik gerginliğine yanıt olarak gelişen fleksör dijitorum brevis kasının kökeninde kireçlenmenin bir belirtisidir.
Ayrıca yumuşak dokuların değerlendirilmesinde ultrason ve MRI incelemeleride kullanılır.
EMG, eğer sinir tuzaklanmasına bağlı bir ağrıdan şüphelenilirse, yerinin lokalizasyonuna yardımcı olur.
Plantar Fasiit (Topuk Dikeni) Tedavisi Nedir?
Genellikle kendi kendini sınırlayan bir durumdur; hastaların %90’ından fazlası 3-6 aylık konservatif tedaviyle semptomatik iyileşme elde eder. Başlangıç tedavisi aktivite modifikasyonu, antiinflamatuar ilaç, gastroknemius ve plantar fasyanın gerilmesi ve topuğu kaldıran ve yastıklayan ayakkabı içi ortezden oluşur.
6 aylık ameliyatsız tedavi denemesine rağmen semptomatik kalan hastalar, minimal invaziv tedavi veya ameliyat için düşünülebilir. Trombosit açısından zengin plazma enjeksiyonları ve terapötik ultrason, vücudun iyileşme tepkisini uyaran bir dizi minimal invaziv tedavi arasındadır. Kortikosteroid enjeksiyonları ağrıyı geçici olarak hafifletir ancak plantar fasya yırtılması ve yağ yastığı atrofisi riskini artırabilir. Botulinum toksini enjeksiyonları baldır kaslarını gevşeterek plantar fasyadaki stresi azaltır.
Operatif tedaviler, plantar fasya üzerindeki stresi azaltan gastroknemius geriletme ve medial gastroknemius başının serbest bırakılmasını ve iyileşme tepkisini uyaran kısmi plantar fasiyotomiyi içerir.
